Vegan deri gerçekten ‘’iyi’’ deri mi?
Üretiminde ağırlıklı olarak kullanılan iki sentetik malzemenin çevresel etkileri ve insan sağlığı için güvenilirliği meselesi vegan derinin ne kadar iyi bir tercih olduğu tartışmasını açıyor. Hazırlayan: Badel Kenet
GÜNCELLEME TARİHİ: 5 Haziran 2023
Bitki odaklı beslenme biçimlerinden ileri dönüştürülmüş tekstil ürünlerine kadar hayatımızın pek çok alanına eklemlenmeyi başaran sürdürülebilir yaşam tarzı vegan deri söz konusu olduğunda da hem artıları hem de eksileri beraberinde getiriyor. Peki vegan deri gerçekten de daha ''çevreci'' bir alternatif mi?
Vegan deri nedir?
Vegan deri görünüş ve hissiyat olarak hayvan derisiyle oldukça büyük bir benzerlik gösterse de özellikle sürdürülebilirlik ve ekolojik üretim tartışmalarıyla birlikte adından sıklıkla söz ettirmeyi başaran bir muadil diyebiliriz. Eski usül hayvan derisi yerine suni veya bitki bazlı olmak üzere farklı kaynaklardan elde edilen bu malzeme PETA'ya göre en yaygın olarak poliüretan (PU) ve poliyinil klorür (PVC) olan iki farklı sentetik polimerden üretiliyor.
Vegan deri ne kadar dayanıklı?
Sürdürülebilirlik meselesinin artık dünyanın ilgilendiği esas gündemlerden biri olarak var olmasıyla artık sürdürülebilir ürün alternatifleriyle hayatımızın her alanında çok daha sık karşılaşıyoruz. Öyle ki vegan deri üretimleri araba koltuğu kaplamasından evrak çantalarına, kovboy botlarından ajanda kılıflarına kadar pek çok üründe kendine yer bulabiliyor. Elbette sürdürülebilirlik dediğimizde satın aldığımız her bir ürünün uzun ömürlü kullanımı da önemli bir kriter olduğundan konu dayanıklılık olduğunda vegan deriye de hayvan derisine güvendiğimiz kadar güvenmek istiyoruz.
Hayvan derisinde olduğu gibi vegan deride de pek çok kalite segmenti bulunur. Hayvansal deri kullanım sıklığı ve şekli bakımlarından kalite özelinde değerlendirildiğinde her ne kadar vegan deriden bir adım öne çıkabiliyor olsa da gelişen teknoloji çok yakında artan talep ve materyal kalitesinin gelişimiyle aradaki farkın kapanabileceğini öngörmemizi mümkün kılıyor.
Vegan deri sürdürülebilir mi?
Vegan derinin ''gerçek deri'' yani hayvan derisine kıyasla çevresel etkileri çok daha düşük olsa da vegan deriyi sürdürülebilirlik anlamında değerlendireceksek üretim sürecinin yanı sıra dikkat etmemiz gereken bir diğer önemli nokta hammaddeler olacaktır. Vegan deri dediğimiz büyük başlığın altında farklı üretim süreçlerine giren farklı hammaddeler vardır ki öncesinde belirttiğimiz gibi kimi vegan deri bitkisel/ doğal kaynaklı, kimi ise sentetik malzemelerden üretilir. Örneğin poliüretan ve poliyinil vegan deriler, vegan deriyi ''deri'' olarak tanımlayabilmemize olanak tanıyan buruşuk görünümünü ve hayvan derisi dokusunu kolaylıkla sağlayabiliyor olsa da sürdürülebilirlik anlamında bir takım çelişkileri de beraberinde getiriyor.
Diğer yandan polimer içerikli hammaddelere kıyasla mantar, yosun, elma kabuğu, kaktüs, üzüm, ananas yaprağı gibi kompost edilebilir ürünlerden veya sebze/ meyve atıklarından üretilen vegan deri piyasa da çevre dostu ürün kategorisine sentetik veya plastik malzemelere kıyasla çok daha rahat girecektir. Dolayısıyla vegan deride esas önemli olan bu alternatif malzeme üretilirken kullanılan hammaddeyi bilmek ve ''iyi'' tercihi yapabilmek.
